همه چیز درباره داروی اسپارتینا

# اسپارتینا (Tirzepatide): همه‌چیز درباره داروی ایرانی لاغری و دیابت

 مقدمه

چاقی و دیابت نوع ۲ از مهم‌ترین معضلات بهداشتی جهان هستند که میلیون‌ها نفر را درگیر کرده‌اند. بسیاری از بیماران با رژیم غذایی و ورزش به نتیجه مطلوب نمی‌رسند و به درمان‌های دارویی یا حتی جراحی روی می‌آورند. یکی از جدیدترین داروهایی که در ایران با نام **اسپارتینا (Spartina®)** عرضه شده، حاوی ماده فعال **تیرزپاتید (Tirzepatide)** است. این دارو توانسته تحولی در درمان چاقی و دیابت ایجاد کند و در مطالعات بالینی نتایج چشمگیری داشته است.

---

 اسپارتینا چیست و چگونه عمل می‌کند؟

اسپارتینا یک داروی تزریقی هفتگی است که همزمان بر دو مسیر هورمونی اثر می‌گذارد: **GLP-1** و **GIP**. این هورمون‌ها پس از صرف غذا در بدن ترشح می‌شوند و با اثر بر لوزالمعده و دستگاه گوارش، باعث افزایش ترشح انسولین، کاهش گلوکاگون، کند شدن تخلیه معده و در نهایت کاهش اشتها می‌شوند. به همین دلیل بیمار دیرتر احساس گرسنگی می‌کند و کالری کمتری دریافت خواهد کرد. همین مکانیسم باعث می‌شود اسپارتینا نسبت به داروهایی مثل اوزمپیک (سمگلوتاید) اثر قوی‌تری داشته باشد.

 اثربخشی اسپارتینا در کاهش وزن و دیابت

مطالعات بالینی نشان داده‌اند که اسپارتینا می‌تواند در مدت حدود یک سال و نیم، بین **۲۰ تا ۲۵ درصد وزن بدن** را کاهش دهد. این میزان کاهش وزن در مقایسه با سایر داروها بسیار چشمگیر است. علاوه بر کاهش وزن، اسپارتینا سطح قند خون را به‌طور قابل توجهی پایین می‌آورد و HbA1c بیماران دیابتی را کاهش می‌دهد. همچنین بر فشار خون، چربی خون و حتی مشکلاتی مثل آپنه خواب ناشی از چاقی اثر مثبت دارد.

---

 عوارض جانبی اسپارتینا

مثل هر داروی دیگری، اسپارتینا هم می‌تواند عوارضی ایجاد کند. شایع‌ترین عوارض آن شامل تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست، نفخ و سوءهاضمه است. این عوارض معمولاً در هفته‌های ابتدایی شروع درمان ظاهر می‌شوند و با ادامه مصرف کاهش پیدا می‌کنند.
در موارد نادر، اسپارتینا می‌تواند باعث پانکراتیت، سنگ صفرا یا واکنش در محل تزریق شود. همچنین در حیوانات افزایش خطر سرطان تیروئید گزارش شده و به همین دلیل در افرادی که سابقه شخصی یا خانوادگی سرطان مدولاری تیروئید یا سندروم MEN2 دارند، مصرف آن ممنوع است.

 چه کسانی نباید اسپارتینا مصرف کنند؟

* افرادی با سابقه سرطان تیروئید مدولاری یا سندروم MEN2
* بیماران با پانکراتیت فعال یا سابقه شدید آن
* افرادی با گاستروپارزیس شدید
* بیماران با بیماری‌های پیشرفته کلیوی یا کبدی
* خانم‌های باردار یا شیرده

 دوز و نحوه مصرف اسپارتینا

درمان معمولاً با دوز پایین ۲.۵ میلی‌گرم در هفته شروع می‌شود و سپس به تدریج هر چند هفته یک بار افزایش پیدا می‌کند تا بدن بیمار تحمل بهتری پیدا کند. حداکثر دوز معمول ۱۰ تا ۱۵ میلی‌گرم در هفته است. تزریق باید هر هفته در یک روز مشخص انجام شود. اگر بیمار یک دوز را فراموش کند و کمتر از چهار روز گذشته باشد، می‌تواند تزریق را انجام دهد؛ در غیر این صورت باید منتظر دوز بعدی بماند.

 مدت زمان درمان با اسپارتینا

برای رسیدن به کاهش وزن معنادار، حداقل شش ماه درمان لازم است. اغلب بیماران پس از ۱۲ تا ۱۸ ماه به بیشترین کاهش وزن خود می‌رسند. اما باید توجه داشت که در صورت قطع مصرف، احتمال بازگشت وزن وجود دارد. بنابراین اسپارتینا بیشتر به عنوان یک درمان طولانی‌مدت در نظر گرفته می‌شود و بهترین نتیجه زمانی به دست می‌آید که همراه با تغییر سبک زندگی و ورزش منظم باشد.

---

 اسپارتینا یا جراحی اسلیو معده؟

یکی از پرسش‌های متداول بیماران این است که کدام روش بهتر است: اسپارتینا یا جراحی اسلیو؟
اسلیو معده باعث کاهش وزن بیشتری می‌شود (حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد وزن اضافی) اما یک عمل جراحی غیرقابل برگشت است و ممکن است عوارضی مثل رفلاکس معده، نشت بخیه یا کمبود مواد مغذی داشته باشد. اسپارتینا برعکس، یک درمان غیرتهاجمی است که با تزریق هفتگی انجام می‌شود و کاهش وزنی در حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد دارد.
انتخاب بین این دو روش بستگی به شرایط پزشکی بیمار، میزان چاقی، توان مالی و ترجیح شخصی دارد.

 تغذیه و مکمل‌ها همراه با اسپارتینا

برای اثربخشی بهتر، مصرف اسپارتینا باید با رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی همراه شود. رژیم‌های کم‌کالری و پرپروتئین کمک می‌کنند بیمار در حین کاهش وزن، توده عضلانی خود را حفظ کند. ورزش ترکیبی شامل تمرینات هوازی و مقاومتی نیز توصیه می‌شود. همچنین در صورت وجود کمبودهای تغذیه‌ای، مکمل‌هایی مثل ویتامین D، کلسیم و امگا ۳ می‌توانند مفید باشند.

 پرسش‌های متداول درباره اسپارتینا

 آیا اسپارتینا مؤثرتر از اوزمپیک است؟

بله. در مطالعات مقایسه‌ای، تیرزپاتید کاهش وزن و کنترل قند خون بیشتری نسبت به سمگلوتاید نشان داده است.

 اگر درمان با اسپارتینا قطع شود چه می‌شود؟

در بسیاری از بیماران وزن به تدریج باز می‌گردد. به همین دلیل توصیه می‌شود درمان طولانی‌مدت باشد و تغییر سبک زندگی نیز همزمان ادامه پیدا کند.

 آیا اسپارتینا اعتیادآور است؟

خیر. این دارو وابستگی ایجاد نمی‌کند اما بدن برای حفظ اثرات نیاز به ادامه مصرف دارد.

 آیا اسپارتینا برای همه مناسب است؟

خیر. انتخاب بیمار باید توسط پزشک انجام شود. افرادی با مشکلات تیروئیدی، پانکراتیت یا خانم‌های باردار و شیرده نباید از آن استفاده کنند.

نتیجه‌گیری

اسپارتینا یکی از جدیدترین و مؤثرترین داروهای ایرانی در درمان دیابت نوع ۲ و کاهش وزن است. این دارو می‌تواند تا یک‌چهارم وزن بدن را در مدت یک سال و نیم کاهش دهد و علاوه بر آن، قند خون و سایر شاخص‌های متابولیک را نیز بهبود ببخشد. با این حال، اسپارتینا بدون عارضه نیست و باید تحت نظر پزشک یا داروساز مصرف شود. همراهی آن با رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم و تغییر سبک زندگی کلید رسیدن به بهترین نتیجه و حفظ آن در طولانی‌مدت است.

🔹 «تهیه و تنظیم: دکتر محبوبه شیردل – دکترای داروسازی»
🔹 «📍 برای اطلاعات بیشتر: dr.shirdel_pharmacy